10+ kỹ năng an toàn cho bé nhất định ba mẹ phải biết

Kỹ năng an toàn cho bé là những kiến thức và hành động cơ bản giúp trẻ biết cách đối phó và phòng tránh các tình huống nguy hiểm. Những kỹ năng này không chỉ giúp trẻ tự bảo vệ mình mà còn giúp xây dựng sự tự tin và sẵn sàng đối mặt với thách thức từ môi trường xung quanh. Cùng Moki Mart tìm hiểu nhé!

Kỹ năng an toàn cho bé là gì?

Kỹ năng an toàn cho bé là bộ các biện pháp, kiến thức và hành động mà trẻ em học để bảo vệ bản thân và tránh các tình huống nguy hiểm. Những kỹ năng này bao gồm sự nhận biết nguy cơ, cách ứng phó với tình huống khẩn cấp, biết cách giao tiếp và yêu cầu sự giúp đỡ từ người lớn khi cần, cũng như thực hiện các hành động đúng cách để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Kỹ năng an toàn giúp trẻ trở nên tự tin hơn trong việc khám phá thế giới xung quanh mình và giảm thiểu nguy cơ các tai nạn hoặc tình huống không mong muốn.

Tầm quan trọng của kỹ năng an toàn cho trẻ em

Kỹ năng an toàn cho trẻ em đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ họ khỏi nguy hiểm. Những kỹ năng này giúp trẻ tự tin hơn khi khám phá thế giới, phát triển tư duy cảnh giác, và hình thành thói quen an toàn hàng ngày. Nhờ kỹ năng này, trẻ có khả năng tự bảo vệ và ngày càng tự tin, giúp cả phụ huynh và người chăm sóc yên tâm hơn. Tự quản lý rủi ro cũng giúp trẻ phát triển sự độc lập và tự tin trong việc đối mặt với thách thức.

Hướng dẫn 10+ kỹ năng an toàn cho bé

Kỹ năng giao tiếp

Việc giao tiếp với người lạ như thế nào cũng là một kỹ năng sống mà trẻ cần phải học. Thế giới bên ngoài không nguy hiểm, nhưng đôi khi lời nói không khéo sẽ gây nhiều cái hại khôn lường, đặc biệt là khi tiếp xúc với người lạ. Bố mẹ nên là những người giúp con học được điều quan trọng này.

Bận hãy dạy trẻ biết giữ khoảng cách an toàn với người lạ, không nhận đồ người lạ cho khi chưa có sự đồng ý của cha mẹ, không nên tiết lộ tất cả những thông tin mang tính chất riêng tư của gia đình (tên, địa chỉ nhà, công việc của cha mẹ…) để tránh rắc rối. Vì không hiếm trường hợp kẻ lạ mặt cố tình tiếp cận trẻ nhằm mục đích xấu.

Kỹ năng sống cho trẻ: Sinh tồn ở nơi hoang dã

Bạn có thể cho trẻ đi dã ngoại hoặc tham gia vào các lớp hướng đạo sinh. Những lớp học này sẽ dạy cho bé các kỹ năng để sinh tồn ở nơi hoang dã như cách tìm nơi trú ẩn, cách đốt lửa, cách di chuyển, cách phát tín hiệu cầu cứu… Các kỹ năng sống cho trẻ này sẽ giúp trẻ tự tin và độc lập, đồng thời dám tham gia vào những cuộc phiêu lưu.

Tự sơ cứu vết thương là kỹ năng sống vô cùng quan trọng cho trẻ

Khi trẻ bị thương, có thể vì quá lo lắng và hoảng sợ mà bạn xuýt xoa quá mức. Những hành động này là dễ hiểu, nhưng điều trẻ cần hơn chính là cách làm thế nào để xử lý tình huống này tốt nhất.

Nếu được rèn luyện, bé sẽ biết giữ thái độ bình tĩnh dù thấy máu, bị đau và biết cách tự sơ cứu vết thương một cách tốt nhất. Do đó, bạn nên ưu tiên dạy cho trẻ những cách sơ cứu cần thiết. Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ như thế này sẽ giúp trẻ biết cách bảo vệ bản thân và tự tin hỗ trợ người khác khi họ gặp nạn.

Dạy trẻ kĩ năng tham gia giao thông nếu trẻ đi xe đạp

Với những trẻ biết đi xe đạp cũng cần cẩn thận hơn khi di chuyển trên đường. Trước tiên, bố mẹ nên trang bị mũ bảo hiểm, bảo vệ cùi tay và đầu gối dành cho trẻ mới biết chạy xe. Đồng thời, nên chọn xe có kích thước phù hợp với chiều cao của trẻ, có trang bị chuông và phanh xe an toàn. Ngoài ra, bố mẹ cũng nên hướng dẫn trẻ một số kĩ năng:

• Dạy trẻ cách qua đường và di chuyển xe sao cho khéo léo, đảm bảo an toàn khi lưu thông trên đường.

• Con cần phải quan sát mọi phía trước khi di chuyển và tuân thủ đèn giao thông trên đường.

• Nếu phía trước có chướng ngại vật thì nên bấm chuông xin đường.

• Luôn đi xe bên phải và dừng xe cũng nên dừng ở bên phải.

• Nếu thấy đèn đỏ thì phải dừng trước vạch chắn màu trắng.

• Nếu gặp phải đoạn đường nguy hiểm thì nên dừng xe lại rồi dắt xe qua đoạn nguy hiểm và đi tiếp.

• Không được phép chạy xe bằng một tay hay lạng lách, đánh võng trên đường.

Dạy trẻ kĩ năng tham gia giao thông nếu trẻ ngồi ô tô

Nếu trẻ có dịp đi ô tô, bố mẹ cũng nên dạy trẻ một số kĩ năng cần thiết như:

• Không được đưa đầu, tay chân ra ngoài cửa sổ của xe khi xe đang chạy.

• Khi ngồi trên xe cần ngồi ngay ngắn, không nhảy nhót tránh trường hợp xe phanh sẽ gây ngã.

• Khi xe dừng hẳn thì mới xuống xe và làm theo chỉ dẫn của người lớn.

• Luôn thắt dây an toàn khi ngồi ô tô.

Dạy con không tin và nghe theo người lạ

Một trong những kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ mầm non là cảnh giác trước người lạ. Thực chất các bé còn nhỏ không thể nhận diện được đâu là người lạ tốt, đâu là người lạ xấu. Thế nên, ba mẹ cần dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân khi gặp người lạ để tránh gặp nguy hiểm, đó là:

• Không nghe theo lời dụ dỗ hoặc đi theo người lạ, không ngồi lên xe của người lạ
• Tuyệt đối không được nhận bất cứ món đồ nào của người lạ, kể cả những đồ ăn mà bé thích
• Không để người lạ lại gần hoặc chạm vào người
• Không mở cửa cho người lạ nếu không được sự cho phép của ông bà, bố mẹ

 

Dạy bé thế nào là đụng chạm an toàn

Không riêng gì bé gái, ba mẹ cũng cần hướng dẫn bé trai về việc đụng chạm thế nào là an toàn, thế nào là không an toàn. Đụng chạm an toàn (ôm, an ủi, vuốt tóc) đem lại cảm giác dễ chịu. Đụng chạm không an toàn (đánh, đá, véo, quấy rối) khiến con cảm thấy tồi tệ, khó chịu hoặc sợ hãi.

Hãy động viên con tìm vào cảm nhận của bản thân. Để các bé biết rằng nếu con cảm thấy không thoải mái với bất kỳ hành động nào đó của người khác, thì con nên hỏi ý kiến của ông bà, bố mẹ.

Bởi vì rất nhiều trường hợp các bé bị lạm dụng tình dục bắt đầu từ những hành vi đụng chạm đó. Đặc biệt, phần lớn thủ phạm lại là những người thân/bạn bè của gia đình hoặc hàng xóm. Vậy nên, cần dạy con biết tự bảo vệ bản thân ngay cả với những người quen, chứ không chỉ đối với người lạ.

Dạy con về quyền riêng tư

Đến 4 tuổi, con nên được biết tên của tất cả các bộ phận trên cơ thể. Nhiều người cảm thấy ngại ngùng khi nói với con về cơ quan sinh dục, thế nhưng đây là điều quan trọng trong việc dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân.

Để tránh bị xâm hại, con cần được biết quy tắc đồ lót (PANTS) để con biết nói không với các hành vi động chạm thân thể.

*P: Riêng tư là riêng tư: Nói với con rằng các bộ phận riêng tư cần phải được che kín. Không được để ai nhìn hoặc đụng chạm vào (trừ ba mẹ hoặc những người trực tiếp chăm sóc con, như bác sĩ và dưới sự đồng ý của ba mẹ).

*A: Cơ thể con là thuộc về con: Dạy các bé nói không với những việc làm khiến chúng cảm thấy không thoải mái.

*N: Không có nghĩa là không: Các bé có quyền nói không với bất kể việc gì hoặc bất kể ai làm bé thấy khó chịu.

*T: Nói về những bí mật khiến con cảm thấy khó chịu. Dạy con sự khác biệt giữa bí mật tốt và bí mật xấu, đồng thời nhấn mạnh rằng con nên chia sẻ những bí *S: Hãy lên tiếng, ai đó có thể giúp. Thường xuyên trò chuyện để con biết cách tìm kiếm trợ giúp hoặc người có thể giúp đỡ con.

Ngoài ra, cũng cần dạy trẻ quy tắc 5 ngón tay 4 vòng tròn để con biết những ai được phép ôm hôn thân mật, những ai chỉ được chào hỏi hoặc bắt tay xã giao.

Nhấn mạnh quyền sở hữu đối với cơ thể

Hãy nhấn mạnh quyền sở hữu của bé đối với chính cơ thể mình. Cơ thể là của con, không thuộc về ai khác, thậm chí không thuộc về ba mẹ. Điều này có nghĩa là bé có quyền nói không với bất kỳ người nào muốn chạm hoặc làm đau mình.

Ngay cả khi với một cái đụng chạm là vô tình hoặc đó là người thân thì bé cũng có quyền nói: “Đừng chạm vào con như thế” hoặc “Con không thích điều đó”…

Đây chính là chìa khóa chống lạm dụng hoặc ấu dâm, một trong những kỹ năng tự bảo vệ bản thân rất quan trọng đối với trẻ em.

An toàn trong bếp

Khi dạy trẻ kỹ năng sống an toàn khi ở nhà, việc đảm bảo an toàn trong bếp là một phần quan trọng. Nhà bếp có thể chứa nhiều nguy hiểm như đồ sắc nhọn, thiết bị dễ gây cháy nổ. Dưới đây là một số lời khuyên để dạy trẻ an toàn khi ở nhà, đặc biệt là trong nhà bếp:

• Tránh tiếp xúc với đồ sắc nhọn: Hãy hướng dẫn trẻ biết rằng các vật dụng như dao, kéo, hoặc vật sắc có thể gây nguy hiểm nếu không sử dụng đúng cách. Không nên để trẻ chơi gần khu vực chứa các đồ sắc nhọn này.

• Không cho trẻ vào bếp khi không có sự giám sát: Để tránh nguy cơ cháy nổ, trẻ không nên được phép vào bếp một mình. Ba mẹ nên luôn có mặt hoặc có người lớn giám sát khi trẻ có muốn vào bếp.

• Giới thiệu về thiết bị điện: Dạy trẻ về cách sử dụng các thiết bị an toàn trong bếp như bình ga, bếp điện. Con cần biết cách bật tắt đúng cách và sử dụng một cách an toàn.

An toàn với điện

Trong quá trình dạy trẻ kỹ năng sống an toàn khi ở nhà, việc giảng dạy về an toàn với điện là vô cùng quan trọng. Trong đó, ba mẹ cần giải thích cho trẻ hiểu rằng điện có thể gây thương tích nghiêm trọng và thậm chí gây chết người nếu không sử dụng đúng cách. Hơn thế nữa, Trẻ cần được hướng dẫn rõ ràng rằng họ không nên chạm vào các thiết bị điện như ổ cắm, công tắc khi tay đang ướt, điều này giúp trẻ tránh được nguy cơ bị giật điện.

Hãy dạy trẻ rằng chỉ có người lớn mới được cắm và rút ổ cắm điện, việc tự ý làm điều này có thể gây nguy hiểm. Đồng thời, bạn cũng cần nhắc nhở trẻ cần phải thông báo cho người lớn khi phát hiện các tình huống không an toàn về điện như ổ cắm hỏng, dây điện bị rách...

Tránh xa hóa chất và thuốc

Một phần quan trọng của việc dạy trẻ kỹ năng sống an toàn khi ở nhà là hướng dẫn con cần tránh xa hóa chất và thuốc. Cụ thể, bạn cần dạy trẻ biết rằng hóa chất như thuốc tẩy, nước rửa chén, chất tẩy rửa... đều có thể gây hại nếu tiếp xúc trực tiếp. Và chỉ có người lớn mới được chạm vào và sử dụng các loại hóa chất này.

Bên cạnh đó, trẻ cần được hướng dẫn rằng không nên tự ý mở các chai thuốc hay hóa chất mà không có sự giám sát của người lớn. Hơn cả thế, bạn cần giữ thuốc, vitamin,... ngoài tầm tay của trẻ để tránh các sự cố không mong muốn.

An toàn khi ở một mình

Một phần quan trọng của việc dạy trẻ kỹ năng sống an toàn khi ở nhà là hướng dẫn con cách đối phó và tự bảo vệ khi ở một mình. Cụ thể như:

• Dạy trẻ biết rằng họ không nên mở cửa cho bất kỳ ai, đặc biệt là người lạ, khi ở một mình. 

• Dạy trẻ khóa tất cả các cửa khi ở trong nhà một mình. Bên cạnh đó, con cũng nên biết rằng không nên ra ngoài một mình mà không có sự cho phép của người lớn.

• Hãy dạy trẻ cách tránh tiếp xúc với người lạ qua điện thoại và tuyệt đối không tiết lộ thông tin cá nhân.

• Nếu trẻ có anh chị em, hãy đảm bảo các con hòa thuận và giúp đỡ nhau khi có vấn đề xảy ra.

• Dạy trẻ cách sử dụng điện thoại để gọi các số khẩn cấp như cảnh sát và y tế, hoặc liên hệ với bố mẹ khi cần thiết.

• Hãy hướng dẫn trẻ không nên tiết lộ cho bất kỳ ai rằng con đang ở nhà một mình.

Tạo ra các tình huống giả định

Tạo ra các tình huống giả định là một cách hiệu quả để dạy trẻ kỹ năng sống an toàn khi ở nhà. Những tình huống này giúp trẻ rèn luyện cách đối phó với các tình huống nguy hiểm một cách tự tin và có chuẩn bị trước.

Ví dụ như:

• Tình huống 1: Người lạ đến nhà

  • Mô tả: Giả định có một người lạ đến trước cửa nhà, nói với trẻ rằng mình là bạn của bố mẹ trẻ và muốn vào nhà.

  • Dạy trẻ: Hãy nói với trẻ rằng khi có người lạ đến cửa, họ không nên mở cửa mà phải gọi người lớn. Cho trẻ thực hiện thử thách giả định, gọi điện thoại cho bạn hoặc người thân để xem liệu con nên hành xử như thế nào trong tình huống này.

• Tình huống 2: Điện trong nhà tắt đột ngột

  • Mô tả: Giả định nhà bị cúp điện và tất cả đèn trong nhà bị tắt đột ngột.

  • Dạy trẻ: Hãy hướng dẫn trẻ cách sử dụng đèn pin hoặc cách thắp nến để có ánh sáng tạm thời. Hướng dẫn trẻ thực hiện thử thách giả định, tìm đèn pin và biết cách bật chúng.