Trẻ đột nhiên biếng ăn hoặc bỏ ăn là nỗi lo lắng của không ít phụ huynh đang chăm con nhỏ. Hiện tượng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên khi trẻ biếng ăn kéo dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Vậy nguyên nhân do dâu, cách xử lý thế nào, cùng Moki Mart tìm hiểu tại bài viết này nhé!
Dấu hiệu nhận biết trẻ biếng ăn
Trẻ biếng ăn dẫn đến nhiều ảnh hưởng cho sức khỏe như chậm tăng cân, thiếu hụt nhiều dưỡng chất nghiêm trọng,... với các triệu chứng như sau:
- Trẻ không tăng cân trong 3 tháng liên tục hoặc tăng rất chậm.
- Tới bữa ăn trẻ không thấy đói hoặc không hứng thú.
- Tới bữa ăn trẻ thường quấy khóc hoặc tìm cách để không phải ăn.
- Trẻ ăn ít và thời gian của mỗi bữa ăn cũng kéo dài lâu hơn bình thường.
- Trẻ có biểu hiện buồn nôn khi thấy thức ăn hoặc không chịu ăn các thức ăn đã được chuẩn bị.
- Trẻ ngậm thức ăn trong miệng, không nhai, không nuốt hoặc nhả ra trên bàn.
Các dạng biếng ăn ở trẻ em
Hiện tượng trẻ biếng ăn được phân thành 3 dạng khác nhau:
- Trẻ biếng ăn tâm lý: dạng biến ăn này thường do trẻ sợ hãi mỗi khi ăn, trẻ bị phụ huynh hoặc người chăm trẻ la mắng, thúc ép, bắt buộc phải ăn nhiều...
- Trẻ biếng ăn bệnh lý: trẻ đột nhiên biếng ăn mỗi khi trẻ bị bệnh, biếng ăn do cơ thể mệt mỏi.
- Trẻ biếng ăn sinh lý: đây là một dạng biếng ăn rất phổ biến, thường xuất hiện khi trẻ bước vào một giai đoạn thay đổi thể chất, biếng ăn có liên quan đến chu kỳ phát triển tự nhiên như trẻ tự nhiên bỏ ăn khi mọc răng, khi tập lẫy, tập đi...
Trẻ biếng ăn do tâm lý và biếng ăn do bệnh lý thường khiến trẻ biếng ăn kéo dài nếu không tìm được giải pháp khắc phục. Đối với biếng ăn sinh lý, trẻ đột nhiên biếng ăn chỉ trong khoảng 1-2 tuần theo sự thay đổi thể chất, sau khoảng thời gian này cơ thể trẻ sẽ dần thích nghi với sự thay đổi, hầu hết trẻ sẽ ăn uống bình thường trở lại.
Nguyên nhân của biếng ăn và hậu quả
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn như: Yếu tố tâm lý, bệnh tật, môi trường và xã hội…
- Do thức ăn: Thức ăn không phù hợp khẩu vị, mùi, màu sắc, độ thô, cân bằng chất dinh dưỡng với sự phát triển của trẻ.
- Do bản thân trẻ: Trẻ mất cảm giác thèm ăn, phản xạ đói – no do bệnh lý thực thể hay cơ năng, quá nhạy cảm với giác quan hoặc rối loạn vận động ở miệng…
- Do người nuôi ăn: Tạo môi trường ăn uống không thân thiện, quá kiểm soát trẻ, thiếu kiến thức nuôi dưỡng trẻ,…
Hậu quả của biếng ăn:
- Biếng ăn nhẹ làm cha mẹ lo lắng, căng thẳng mối quan hệ mẹ - con.
- Biếng ăn nặng: Gây ngừng hay chậm tăng cân, thiếu hụt chất dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, rối loạn nhận thức, hành vi, giảm chỉ số phát triển trí tuệ, khả năng miễn dịch kém, dễ mắc bệnh nhiễm trùng.
Trẻ bỏ ăn đối mặt với nguy cơ gì?
Ngoài việc tìm hiểu nguyên nhân trẻ bỏ ăn thì ba mẹ cũng cần nắm được các nguy cơ tiềm ẩn nếu trẻ không chịu ăn uống. Theo đó, trẻ biếng ăn, bỏ ăn kéo dài gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và trí tuệ, cụ thể như sau.
- Trẻ bỏ ăn dẫn đến thiếu hụt canxi, và hệ quả là xương răng kém phát triển, không chỉ thấp bé, còi cọc mà còn dễ bị sâu răng, gãy xương, viêm khớp,…
- Trẻ bỏ ăn trong thời gian dài làm suy giảm chức năng của hệ tiêu hóa, dễ mắc các bệnh về dạ dày hay đối mặt với chứng táo bón mạn tính.
- Trẻ bỏ ăn, ăn ít trong giai đoạn dậy thì ảnh hưởng nghiêm trọng đến nội tiết. Đặc biệt, các bé gái sẽ xuất hiện hiện tượng rối loạn kinh nguyệt, thậm chí là mất kinh.
- Trẻ bỏ ăn liên tục còn gây hại lên các cơ quan, bộ phận trong cơ thể. Chẳng hạn, trẻ bỏ ăn có thể bị thiếu máu hoặc giảm bạch cầu; suy dinh dưỡng dẫn đến rối loạn nhịp tim, huyết áp thấp; suy giảm chức năng thận khiến trẻ đi tiểu nhiều hơn hoặc ít hơn, nước tiểu đặc và sẫm màu,…
Phương pháp điều trị trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng
Suy dinh dưỡng khiến trẻ kém phát triển thể chất và tinh thần, vì vậy cần can thiệp ngay khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu ban đầu. Nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách, trẻ sẽ bị nhẹ cân, thấp bé và thiệt thòi hơn so với các bạn đồng trang lứa. Đặc biệt, một số trẻ bị suy dinh dưỡng nặng còn có nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Ba mẹ nên đưa trẻ đi khám dinh dưỡng hoặc nhi khoa để bác sĩ đánh giá, đưa ra chỉ định điều trị phù hợp. Có thể lưu ý các cách sau để hỗ trợ phòng ngừa và điều trị trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng:
- Bắt đầu cho trẻ ăn dặm khi được 6 tháng tuổi. Không nên cho trẻ ăn dặm quá sớm vì hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ còn non yếu.
- Tư vấn bác sĩ để bổ sung vi chất dinh dưỡng mà trẻ đang thiếu dựa vào các biểu hiện. Ví dụ, trẻ thiếu sắt thường có làn da nhợt nhạt, xanh xao; trẻ thiếu protein sẽ chậm lớn; trẻ thiếu vitamin A thường yếu ớt và rụng nhiều tóc.
- Chọn lựa thực phẩm giàu dinh dưỡng cho trẻ, như trứng, sữa, thịt bò, đậu…
- Tăng cường nguồn protein thực vật bên cạnh protein từ động vật, chẳng hạn như vừng, lạc, đậu…
- Chế biến phong phú món ăn và kết hợp đa dạng thực phẩm trong thực đơn hàng ngày của trẻ để kích thích cảm giác thèm ăn. Bữa ăn cần đủ chất, đủ lượng và có màu sắc bắt mắt để trẻ hứng thú hơn với đồ ăn.
- Không tạo áp lực cho trẻ khi ăn. Ba mẹ cần tránh đánh mắng hay quát tháo, vì sự thúc ép có thể khiến trẻ chống đối không ăn hoặc ăn trong sợ hãi, dẫn đến việc trẻ sợ các bữa ăn.
- Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng cần uống đủ nước trong ngày. Ba mẹ có thể cho trẻ uống sữa, nước sôi để nguội, hoặc nước trái cây tươi.
- Ngoài tập trung vào thức ăn, bé biếng ăn suy dinh dưỡng còn cần tăng cường thể lực bằng cách vận động. Ăn uống cân bằng và vận động điều độ là chìa khóa cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
Trước khi bắt đầu quy trình điều trị cho trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng, ba mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa và chuyên gia dinh dưỡng. Không nên để tình trạng biếng ăn ở trẻ kéo dài, vì thời gian bệnh càng lâu sẽ càng khó điều trị.
Cách chăm sóc trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng
Ngoài việc xây dựng thực đơn hàng ngày, trẻ cần được cổ vũ, khích lệ và đồng hành trong quá trình điều trị. Sự thay đổi về thói quen, tinh thần sẽ dẫn đến sự cải thiện về thể chất, giúp trẻ tiếp nhận điều trị tốt hơn và đạt hiệu quả nhanh hơn.
Cách chăm sóc trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng ba mẹ có thể tham khảo gồm:
- Cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày. Trẻ còn đang bú mẹ cần 4 bữa/ngày, trẻ từ 3-5 tuổi cần 5-6 bữa/ngày.
- Món ăn nên chế biến theo khẩu vị của trẻ, tuyệt đối không cho trẻ ăn đồ sống/tái hoặc có dấu hiệu ôi thiu.
- Yếu tố môi trường đóng vai trò rất quan trọng, vì những nơi mất vệ sinh có thể là nguồn lây truyền bệnh nguy hiểm cho trẻ nhỏ. Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng có cơ địa yếu ớt, vì vậy càng cần sinh hoạt và ăn uống trong môi trường sạch sẽ.
- Đảm bảo thực hiện vệ sinh cá nhân, làm sạch răng cho trẻ nhỏ thường xuyên. Thực đơn của trẻ nên hạn chế đồ ngọt để phòng ngừa sâu răng.
- Trò chuyện, động viên, giúp trẻ thoải mái về mặt tinh thần.
Thực phẩm cho trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng
Ba mẹ nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ dinh dưỡng tư vấn thực đơn cụ thể. Các thực phẩm nên tham khảo tăng cường cho trẻ em biếng ăn suy dinh dưỡng gồm:
- Sữa, phô mai, sữa chua: Đây là nhóm thực phẩm giàu canxi và chất béo, rất cần thiết cho trẻ lười ăn và thấp còi. Mỗi ngày, trẻ nên uống 1 ly sữa để cơ thể khỏe mạnh, kích thích tăng trưởng chiều cao và trí tuệ.
- Cơm là nguồn thực phẩm giàu tinh bột, sắt, protein, vitamin K và vitamin B1, cung cấp năng lượng tuyệt vời cho hoạt động hàng ngày của trẻ, giúp trẻ phát triển thể chất và trí não. Nếu trẻ không thích ăn cơm, có thể chế biến thành món cháo với thịt băm và rau củ quả đầy dinh dưỡng.
- Thịt bò rất thích hợp cho người vừa ốm dậy, hoặc người có thể trạng yếu như trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng. Thịt bò giàu kẽm, sắt, Magie, Canxi… rất tốt trong việc bồi bổ sức khỏe.
- Trứng là thực phẩm dễ ăn, chứa nhiều protein và chất béo tự nhiên, rất được trẻ nhỏ yêu thích. Trẻ nên ăn từ 3-5 quả trứng mỗi tuần để hỗ trợ phát triển chiều cao và trí tuệ.
- Ngũ cốc chứa nhiều chất xơ, rất tốt cho hệ tiêu hóa non yếu của trẻ nhỏ. Thực phẩm này cũng cung cấp nhiều protein, photpho và canxi.
Bên cạnh những thực phẩm đã nêu, trẻ em biếng ăn suy dinh dưỡng cũng cần tăng cường ăn rau xanh, tôm, cua, cá, thịt lợn, khoai tây và các thực phẩm khác để phát triển toàn diện. Trẻ nên được bổ sung các vi chất cần thiết như kẽm, selen, crom và vitamin C, giúp tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch và hạn chế các vấn đề về tiêu hóa.
